Diccionario
Herramientas
Diccionario español-salia huo. Instituto Caro y Cuervo.
morir
-
(yo) muero v. c. kaicha [kaica] var. d. kaecha.
Conjugador sáliba
El verbo es kaicha, la raíz verbal es kai, su grupo es 2 y la fonotáctica de su raíz es CVV.
Nota bene: Este conjugador usa un algoritmo computacional, basado en un paradigma verbal, y no todas sus conjugaciones están testificadas.
Presente /
Pasado1PS kaicha 2PS kaiga 3PSM kaia 3PSF kaixa 1PPL kaita 2PPL kaigãdo 3PPL kaija Presente /
Pasado negativo1PS kaichadia 2PS kaigadia 3PSM kaiadia 3PSF kaixadia 1PPL kaitadia 2PPL kaigadiãdo 3PPL kaijadia Presente /
Pasado continuo1PS kaichina 2PS kaigina 3PSM kaiina 3PSF kaixina 1PPL kaitina 2PPL kaiginãdo 3PPL kaijina Presente /
Pasado continuo negativo1PS kaichinadia 2PS kaiginadia 3PSM kaiinadia 3PSF kaixinadia 1PPL kaitinadia 2PPL kaiginadiãdo 3PPL kaijinadia Presente /
Futuro1PS kaichaga 2PS kaigaga 3PSM kaiaga 3PSF kaixaga 1PPL kaitaga 2PPL kaigagãdo 3PPL kaijaga Presente /
Futuro negativo1PS kaichadiga 2PS kaigadiga 3PSM kaiadiga 3PSF kaixadiga 1PPL kaitadiga 2PPL kaigadigãdo 3PPL kaijadiga Presente /
Futuro continuo1PS kaichinaga 2PS kaiginaga 3PSM kaiinaga 3PSF kaixinaga 1PPL kaitinaga 2PPL kaiginagãdo 3PPL kaijinaga Presente /
Futuro continuo negativo1PS kaichinadiga 2PS kaiginadiga 3PSM kaiinadiga 3PSF kaixinadiga 1PPL kaitinadiga 2PPL kaiginadigãdo 3PPL kaijinadiga Potencial imperfecto 1PS kaichanao kaichaga 2PS kaiganao kaigaga 3PSM kaianao kaiaga 3PSF kaixanao kaixaga 1PPL kaitanao kaitaga 2PPL kaiganao kaigagãdo 3PPL kaijanao kaijaga Nominalizado 3M kaibe 3F kaibo 3PLN kaibodu Nominalizado negativo 3M kaibedi 3F kaibodi 3PLN kaibodudi Nominalizado continuo 3M kaibine 3F kaibino 3PLN kaibinodu Nominalizado continuo caduco focalizado 1PS (M) kaibinexacha 1PS (F) kaibinoxacha 2PS (M) kaibinexaga 2PS (F) kaibinoxaga 3PS (M) kaibinexa 3PS (F) kaibinoxa 1PP (M/F) kaibinoduxata 2PP (M/F) kaibinoduxagãdo 3PP (M/F) kaibinoduxaja Nominalizado continuo focalizado 1PS (M) kaibinecha 1PS (F) kaibinocha 2PS (M) kaibinega 2PS (F) kaibinoga 3PS (M) kaibinea 3PS (F) kaibinoxa 1PP (M/F) kaibinoduta 2PP (M/F) kaibinodugãdo 3PP (M/F) kaibinoduja Nominalizado perfecto focalizado 1PS (M) kaibejocha 1PS (F) kaibojocha 2PS (M) kaibejoga 2PS (F) kaibojoga 3PS (M) kaibejoa 3PS (F) kaibojoxa 1PP (M/F) kaibodujota 2PP (M/F) kaibodujogãdo 3PP (M/F) kaibodujoja - Ejemplo pendiente.
- (ella) murió v. kaixã [kaixã] var. d. kaexa.
- La mujer murió hace tiempo - Jixu ñaxu sayaxena kaixã. (Domitila Guacarapare)
- (ella) se está muriendo v. kaixina [kaixina]
- Ella se está muriendo - Jixu ñaxu kaixina.
- (ellos) murieron v. kaeja [kaeha] var. d. kaija.
- En esa pelea todos murieron - Jiñu dajageana tiexa kaeja. (Martina Yavimay)
- Nominalizado
- el que muere s. m. kaibe [kaibe]
- Esa mujer encontró a su esposo agonizando - Jixu ñaxu xemidi kaibinea jixeadi. (Samuel Joropa)
- El chigüiro está muerto - Kaibeã yojo gwixe. (Domitila Guacarapare)
- la que muere s. f. kaibo [kaibo]
- Ese hombre encontró a su esposa agonizando - Yojo ũbe ẽxãxu kaibinoxa jixoadi. (Samuel Joropa)
- El sapo (la rana) está muerto - Kaiboxã jixu uxu.
- los, las mueren s. pl. kaibodu [kaibodu]
- Esas mujeres encontraron a sus esposos agonizando - Jĩtu ñatu temibadudi kaibinoduja jixoduadi. (Samuel Joropa)
- Los perros están muertos - Kaibodujã jĩtu oli.
- Adjetivado
- que muere (masculino) adj. kaibine [kaibine]
- Ejemplo pendiente.
- que muere (femenino) adj. kaibino [kaibino]
- Ejemplo pendiente.
- que mueren (plural) adj. kaibinodu [kaibinodu]
- Ejemplo pendiente.
Observaciones gramaticales: Kaixina '(ella) se está muriendo', sufija el morfema -x-: índice de tercera persona singular femenino y el morfema -in-: aspecto durativo.
Observaciones gramaticales: Kaibe 'el que muere' sufija el morfema de clase nominal animado -be: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Kaibo 'la que muere' sufija el morfema de clase nominal animado -bo: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Kaibodu 'los, las que mueren', sufija el morfema de clase nominal animado -bodu: masculino o femenino plural.
Observaciones gramaticales: Kaibine 'que muere' sufija el morfema de clase nominal animado -be: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Kaibino 'que muere' sufija el morfema de clase nominal animado -bo: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Kaibinodu 'que mueren' sufija el morfema de clase nominal animado -bodu: masculino o femenino plural.