Diccionario español-salia huo. Instituto Caro y Cuervo.
aboyar

    1. (yo) aboyo   v. c. podada   [podada]

      Conjugador sáliba

      El verbo es podada, la raíz verbal es poda, su grupo es 3 y la fonotáctica de su raíz es CVCV.

      Nota bene: Este conjugador usa un algoritmo computacional, basado en un paradigma verbal, y no todas sus conjugaciones están testificadas.

      Presente /
      Pasado
      1PS podada
      2PS podakwa
      3PSM podaa
      3PSF podaxa
      1PPL podata
      2PPL podakwãdo
      3PPL podaja
      Presente /
      Pasado negativo
      1PS podadadia
      2PS podakwadia
      3PSM podaadia
      3PSF podaxadia
      1PPL podatadia
      2PPL podakwadiãdo
      3PPL podajadia
      Presente /
      Pasado continuo
      1PS podadina
      2PS podakwina
      3PSM podaina
      3PSF podaxina
      1PPL podatina
      2PPL podakwinãdo
      3PPL podajina
      Presente /
      Pasado continuo negativo
      1PS podadinadia
      2PS podakwinadia
      3PSM podainadia
      3PSF podaxinadia
      1PPL podatinadia
      2PPL podakwinadiãdo
      3PPL podajinadia
      Presente /
      Futuro
      1PS podadaga
      2PS podakwaga
      3PSM podaaga
      3PSF podaxaga
      1PPL podataga
      2PPL podakwagãdo
      3PPL podajaga
      Presente /
      Futuro negativo
      1PS podadadiga
      2PS podakwadiga
      3PSM podaadiga
      3PSF podaxadiga
      1PPL podatadiga
      2PPL podakwadigãdo
      3PPL podajadiga
      Presente /
      Futuro continuo
      1PS podadinaga
      2PS podakwinaga
      3PSM podainaga
      3PSF podaxinaga
      1PPL podatinaga
      2PPL podakwinagãdo
      3PPL podajinaga
      Presente /
      Futuro continuo negativo
      1PS podadinadiga
      2PS podakwinadiga
      3PSM podainadiga
      3PSF podaxinadiga
      1PPL podatinadiga
      2PPL podakwinadigãdo
      3PPL podajinadiga
      Potencial imperfecto
      1PS podadanao podadaga
      2PS podakwanao podakwaga
      3PSM podaanao podaaga
      3PSF podaxanao podaxaga
      1PPL podatanao podataga
      2PPL podakwanao podakwagãdo
      3PPL podajanao podajaga
      Nominalizado
      3M podape
      3F podapo
      3PLN podapodu
      Nominalizado negativo
      3M podapedi
      3F podapodi
      3PLN podapodudi
      Nominalizado continuo
      3M podapine
      3F podapino
      3PLN podapinodu
      Nominalizado continuo caduco focalizado
      1PS (M) podapinexacha
      1PS (F) podapinoxacha
      2PS (M) podapinexaga
      2PS (F) podapinoxaga
      3PS (M) podapinexa
      3PS (F) podapinoxa
      1PP (M/F) podapinoduxata
      2PP (M/F) podapinoduxagãdo
      3PP (M/F) podapinoduxaja
      Nominalizado continuo focalizado
      1PS (M) podapinecha
      1PS (F) podapinocha
      2PS (M) podapinega
      2PS (F) podapinoga
      3PS (M) podapinea
      3PS (F) podapinoxa
      1PP (M/F) podapinoduta
      2PP (M/F) podapinodugãdo
      3PP (M/F) podapinoduja
      Nominalizado perfecto focalizado
      1PS (M) podapejocha
      1PS (F) podapojocha
      2PS (M) podapejoga
      2PS (F) podapojoga
      3PS (M) podapejoa
      3PS (F) podapojoxa
      1PP (M/F) podapodujota
      2PP (M/F) podapodujogãdo
      3PP (M/F) podapodujoja
      • Ejemplo pendiente.
      Observaciones culturales: Podada '(yo) aboyo' significa 'flotar', cuando se refiere a un objeto. Se deriva de las 'boyas' que quedan en la superficie del agua, sujetas al piso, y que señalan algo.
      Observaciones gramaticales: Podada '(yo) aboyo' infija el morfema -d-: 'índice de primera persona singular y sufija el morfema -a: modo real. Este verbo que tiene la estructura silábica CV- se conjuga: podada '(yo) aboyo/aboyé', pogada '(usted) aboya/aboyó', poada '(él) aboya/aboyó', pogada '(usted) aboya/aboyó', potada '(nosotros) aboyamos', pogadãdo '(ustedes) aboyan/aboyaron', pojada '(ellos, ellas) aboyan/aboyaron'.
    2. aboya   v. poada   [poada]
      • La canoa aboya en la laguna - Jiyu gwechuju poada oopuna. (Belarmino Pónare Guacarapare)
      Observaciones gramaticales: Poada 'aboya' cuando se refiere a un objeto infija el morfema -ø-: 'índice de tercera persona singular masculino' y sufija el morfema -a: modo real.

  1. Nominalizado
    1. el que aboya   s. m. popode   [popode]
      • Ejemplo pendiente.
      Observaciones gramaticales: Popode 'el que aboya', sufija el morfema de clase nominal animado -e: masculino singular.
    2. el que aboya   s. f. popodo   [popodo]
      • Ejemplo pendiente.
      Observaciones gramaticales: Popodo 'la que aboya', sufija el morfema de clase nominal animado -o: femenino singular.
    3. los, las que aboyan   s. pl. popodu   [popodu] var. d. popodo.
      • Ahora cuando viajan para la laguna la ven aboyada (la mujer), pero apenas lo ve a uno se consume - Jẽẽ gujadana jĩdo opuda jĩjãxa ĩda jone popodudi ĩda xoxodi jĩxenadi sãpichio.
      Observaciones gramaticales: Popodu 'los, las que aboyan', sufija el morfema de clase nominal animado -odu: masculino o femenino plural.

  2. Adjetivado
    1. que aboya (masculino)   adj. popaidi   [popaidi]
      • Ejemplo pendiente.
      Observaciones gramaticales: Popaidi 'que aboya (masculino)', sufija el morfema adjetivizador -ai- y el morfema de clase nominal animado -di: masculino singular.
    2. que aboya (femenino)   adj. popaixu   [popaixu]
      • Ejemplo pendiente.
      Observaciones gramaticales: Popaixu 'que aboya (femenino)', sufija el morfema adjetivizador -ai- y el morfema de clase nominal animado -xu: femenino singular.
    3. que aboyan (plural o neutro)   adj. popaidu   [popaidu]
      • Ejemplo pendiente.
      Observaciones gramaticales: Popaidu 'que aboyan (plural o neutro)', sufija el morfema adjetivizador -ai- y el morfema de clase nominal animado -du: masculino o femenino plural.

    1. aboyar   v. fepe   [ɸepe]
      • Ejemplo pendiente.
      Observaciones gramaticales: Fepe 'aboyar' también significa 'flotar'.