Diccionario
Herramientas
Diccionario español-salia huo. Instituto Caro y Cuervo.
correr
-
(yo) corro v. c. jeecha [heːca]
Conjugador sáliba
El verbo es jeecha, la raíz verbal es jee, su grupo es 2 y la fonotáctica de su raíz es CVV.
Nota bene: Este conjugador usa un algoritmo computacional, basado en un paradigma verbal, y no todas sus conjugaciones están testificadas.
Presente /
Pasado1PS jeecha 2PS jeega 3PSM jeea 3PSF jeexa 1PPL jeeta 2PPL jeegãdo 3PPL jeeja Presente /
Pasado negativo1PS jeechadia 2PS jeegadia 3PSM jeeadia 3PSF jeexadia 1PPL jeetadia 2PPL jeegadiãdo 3PPL jeejadia Presente /
Pasado continuo1PS jeechina 2PS jeegina 3PSM jeeina 3PSF jeexina 1PPL jeetina 2PPL jeeginãdo 3PPL jeejina Presente /
Pasado continuo negativo1PS jeechinadia 2PS jeeginadia 3PSM jeeinadia 3PSF jeexinadia 1PPL jeetinadia 2PPL jeeginadiãdo 3PPL jeejinadia Presente /
Futuro1PS jeechaga 2PS jeegaga 3PSM jeeaga 3PSF jeexaga 1PPL jeetaga 2PPL jeegagãdo 3PPL jeejaga Presente /
Futuro negativo1PS jeechadiga 2PS jeegadiga 3PSM jeeadiga 3PSF jeexadiga 1PPL jeetadiga 2PPL jeegadigãdo 3PPL jeejadiga Presente /
Futuro continuo1PS jeechinaga 2PS jeeginaga 3PSM jeeinaga 3PSF jeexinaga 1PPL jeetinaga 2PPL jeeginagãdo 3PPL jeejinaga Presente /
Futuro continuo negativo1PS jeechinadiga 2PS jeeginadiga 3PSM jeeinadiga 3PSF jeexinadiga 1PPL jeetinadiga 2PPL jeeginadigãdo 3PPL jeejinadiga Potencial imperfecto 1PS jeechanao jeechaga 2PS jeeganao jeegaga 3PSM jeeanao jeeaga 3PSF jeexanao jeexaga 1PPL jeetanao jeetaga 2PPL jeeganao jeegagãdo 3PPL jeejanao jeejaga Nominalizado 3M jeebe 3F jeebo 3PLN jeebodu Nominalizado negativo 3M jeebedi 3F jeebodi 3PLN jeebodudi Nominalizado continuo 3M jeebine 3F jeebino 3PLN jeebinodu Nominalizado continuo caduco focalizado 1PS (M) jeebinexacha 1PS (F) jeebinoxacha 2PS (M) jeebinexaga 2PS (F) jeebinoxaga 3PS (M) jeebinexa 3PS (F) jeebinoxa 1PP (M/F) jeebinoduxata 2PP (M/F) jeebinoduxagãdo 3PP (M/F) jeebinoduxaja Nominalizado continuo focalizado 1PS (M) jeebinecha 1PS (F) jeebinocha 2PS (M) jeebinega 2PS (F) jeebinoga 3PS (M) jeebinea 3PS (F) jeebinoxa 1PP (M/F) jeebinoduta 2PP (M/F) jeebinodugãdo 3PP (M/F) jeebinoduja Nominalizado perfecto focalizado 1PS (M) jeebejocha 1PS (F) jeebojocha 2PS (M) jeebejoga 2PS (F) jeebojoga 3PS (M) jeebejoa 3PS (F) jeebojoxa 1PP (M/F) jeebodujota 2PP (M/F) jeebodujogãdo 3PP (M/F) jeebodujoja - Yo sudo cuando corro - Jĩsicha jĩsi jeechana aixi taipe. (Santos Heliodoro Caribana)
- (ellos) no van a correr v. jeejadiga [heːhadiga]
- Ellos no van a correr - Jĩtu jeejadiga. (Santos Heliodoro Caribana)
- (él) está corriendo v. jeeina [heːina]
- Él está corriendo - Yojo jeeina. (Domitila Guacarapare)
- El joven corre por la sabana - Yojo jaime kãdena jeea. (Santos Heliodoro Caribana)
- Nominalizado
- el que corre s. m. jeebe [heːbe] var. d. jebe.
- Él está corriendo - Jeebineã yojo. (Santos Heliodoro Caribana)
- Corre que corre - Jebine jebine. (Domitila Guacarapare)
- la que corre s. f. jeebo [heːbo]
- Ejemplo pendiente.
- los, las que corren s. pl. jeebodu [heːbodu]
- Otra vez están corriendo - Jĩdiga jeebodu. (Santos Heliodoro Caribana)
- yo soy la que corro s. m. jeecodi [heːcodi]
- Yo soy el que corro - Jĩsicha jĩsi jeecodi. (Domitila Guacarapare)
- Adjetivado
- corredor adj. jeebagaidi [heːbagaidi]
- Niño corredor - je'ebagaidi nẽẽ. (Santos Heliodoro Caribana)
- corredora adj. jeebagaixu [heːbagaixu]
- Ejemplo pendiente.
- corredores, corredoras adj. jeebagaidu [heːbagaidu]
- Ejemplo pendiente.
- (él) se fue corriendo v. diba [diba]
- Pero el anciano se fue corriendo - Sĩgwe diba sĩgwe dibanasã. (Domitila Guacarapare)
- (ellos) se fueron corriendo v. dijobana [dihobana]
- Por eso ellos se asustaron, se fueron corriendo y se llevaron la hermana para la casa - Yetodo jĩtu tojinasã dijoa dijobana jixu jachudira jẽpexa itoda. (Domitila Guacarapare)
- correr (líquido) v. jõãto [hõãnto] var. d. joato.
- Caño caudaloso - Jõãto oxe. (Santos Heliodoro Caribana)
- correr el río loc. verb. jõãto do'do [hõãnto doˀdo] var. d. joato.
- Río caudaloso - Jõãtoa do'do. (Santos Heliodoro Caribana)
Observaciones culturales: Jeecha '(yo) corro' sufija el morfema -ch-: índice de primera persona singular. Este verbo cuya sílaba inicial es CV- se conjuga: jeecha '(yo) corro’, jeega '(usted) corre', jeea '(él) corre', jeexa '(ella) corre', jeeta '(nosotros) corremos', jeegãdo '(ustedes) corren', jeeja '(ellos, ellas) corren'.
Observaciones gramaticales: Jeebe 'el que corre', sufija el morfema de clase nominal animado -e-: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Jeebo 'la que corre', sufija el morfema de clase nominal animado -o-: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Jeebodu 'los, las que corren', sufija el morfema de clase nominal animado -odu: masculino o femenino plural.
Observaciones gramaticales: Jeecodi 'yo soy el que corro', sufija el morfema -c-: índice primera persona singular y el morfema de clase nominal animado -di-: masculino singular. Este jeecoxu 'yo soy la que corro', 'jeetodu 'nosotros somos los que corremos', etc.
Observaciones gramaticales: Jeebagaidi 'corredor', sufija el morfema adjetivizador -ai- y el morfema de clase nominal -di: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Jeebagaixu 'corredora', sufija el morfema adjetivizador -ai- y el morfema de clase nominal -xu: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Jeebagaidu 'corredores (as)', sufija el morfema adjetivizador -ai- y el morfema de clase nominal -du: masculino o femenino plural.
Observaciones gramaticales: Jõãto do'do 'correr el río' término conformado por jõãto 'correr' y do'do 'río'.