Diccionario
Herramientas
(No se muestran 27 ediciones intermedias de 4 usuarios) | |||
Línea 1: | Línea 1: | ||
{{SAL-ESP}} | {{SAL-ESP}} | ||
+ | {{grupo|5}} | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=godi | |loc=godi | ||
− | |cat_gra= | + | |cat_gra=adj. an. |
|equ=grande | |equ=grande | ||
|fon=go-di | |fon=go-di | ||
+ | |son=saliba_CristinaPonare_grande_agosto1993.ogg | ||
|ej_1=Yojo <u>godi</u> oli jojoina | |ej_1=Yojo <u>godi</u> oli jojoina | ||
|tr_1=El perro grande está latiendo | |tr_1=El perro grande está latiendo | ||
|sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | |sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | ||
+ | |obs_gra=''Godi'' 'grande (masculino)' sufija el morfema de clase nominal animado ''-di'': masculino singular | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=goxu | |loc=goxu | ||
− | |cat_gra= | + | |cat_gra=adj. an. |
|equ=grande | |equ=grande | ||
|fon=go-xu | |fon=go-xu | ||
Línea 19: | Línea 22: | ||
|tr_1=La gallina grande está poniendo | |tr_1=La gallina grande está poniendo | ||
|sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | |sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | ||
+ | |obs_gra=''Goxu'' 'grande (femenino)' sufija el morfema de clase nominal animado ''-xu'': femenino singular | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= | + | |loc=gotu |
− | |cat_gra= | + | |cat_gra=adj. an. |
|equ=grandes | |equ=grandes | ||
− | |fon=go-tu | + | |fon=go-tu |
|ej_1=Jĩtu <u>gotua</u> se'ba dodona mechia | |ej_1=Jĩtu <u>gotua</u> se'ba dodona mechia | ||
|tr_1=Los bagres grandes bajaron en el río | |tr_1=Los bagres grandes bajaron en el río | ||
|sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | |sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | ||
+ | |obs_gra=''Gotu'' 'grandes (masculino o femenino plural)' sufija el morfema de clase nominal animado ''-tu'': masculino o femenino plural | ||
}} | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo|6}} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= | + | |loc=go- |
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
|equ=grande | |equ=grande | ||
− | |fon= | + | |fon=go- |
− | | | + | |var_m=gwi-, gwĩ- gwai-, gwe- |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Go-'' 'grande (inanimado)' tiene los alomorfos {''-gwi-'' ~ ''gwĩ- ~'' ''-gwe-'' ~ ''gwai-''}, también significa 'mucho', 'bastante', 'abundante', 'ancho', 'grueso', sufija el morfema de clase del nombre inanimado referido |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= | + | |loc=gwĩjã |
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
|equ=grande (alargado y tubular) | |equ=grande (alargado y tubular) | ||
− | |fon= | + | |fon=gʷĩ-hã |
− | |var_m= gwija, gwiya, gwia | + | |var_m=gwija, gwiya, gwia |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwija'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-jã'' ~ ''-ja'' ~ ''-ya'' ~ ''-a'': alargado y tubular |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 59: | Línea 66: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwikwa | |loc=gwikwa | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (alargado y sólido) | + | |equ=grande (alargado y sólido) |
|fon=gʷi-kʷa | |fon=gʷi-kʷa | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwikwa'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-kwa'': alargado y sólido |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 71: | Línea 78: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwikwe | |loc=gwikwe | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (alargado y flexible) | + | |equ=grande (alargado y flexible) |
|fon=gʷi-kʷe | |fon=gʷi-kʷe | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwikwe'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-kwe'': alargado y flexible |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= | + | |loc=gwĩjẽ |
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (alargado, delgado y puntudo) | + | |equ=grande (alargado, delgado y puntudo) |
− | |fon= | + | |fon=gʷĩ-hẽ |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwĩjẽ'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–jẽ'': delgado, puntudo, alargado |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 95: | Línea 102: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwene | |loc=gwene | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (alargado, de consistencia blanda) | + | |equ=grande (alargado, de consistencia blanda) |
|fon=gʷe-ne | |fon=gʷe-ne | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwene'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-ne'': alargado y blando |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 107: | Línea 114: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwiche | |loc=gwiche | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (alargado y agrupado) | + | |equ=grande (alargado y agrupado) |
|fon=gʷi-ce | |fon=gʷi-ce | ||
− | |var_m= gwichẽ | + | |var_m=gwichẽ |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwiche'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–che'' ~ ''chẽ'': alargado y agrupado |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 120: | Línea 127: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwibo | |loc=gwibo | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (alargado, filiforme y muy delgado) | + | |equ=grande (alargado, filiforme y muy delgado) |
|fon=gʷi-bo | |fon=gʷi-bo | ||
− | |var_m= gwiba | + | |var_m=gwiba |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwibo'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–bo'' ~ ''-ba'': alargado, filiforme y muy delgado |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= gwima | + | |loc=gwima |
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (camino alargado y plano) | + | |equ=grande (camino alargado y plano) |
|fon=gʷi-ma | |fon=gʷi-ma | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwima'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–ma'': camino alargado y plano |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 145: | Línea 152: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gweme | |loc=gweme | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (lugar alargado y plano) | + | |equ=grande (lugar alargado y plano) |
|fon=gʷe-me | |fon=gʷe-me | ||
|ej_1=Sukwa <u>gweme</u> | |ej_1=Sukwa <u>gweme</u> | ||
Línea 154: | Línea 161: | ||
|tr_2=La sabana es grande | |tr_2=La sabana es grande | ||
|sab_2=Domitila Guacarapare | |sab_2=Domitila Guacarapare | ||
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gweme'' 'grande' sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–me'': lugar alargado y plano |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 160: | Línea 167: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwino | |loc=gwino | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (bejuco alargado) | + | |equ=grande (bejuco alargado) |
|fon=gʷi-no | |fon=gʷi-no | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwino'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–no'': bejuco, alargado |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 172: | Línea 179: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwixo | |loc=gwixo | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (ovalado o cóncavo) | + | |equ=grande (ovalado o cóncavo) |
|fon=gʷi-xo | |fon=gʷi-xo | ||
− | |var_m= gwixõ | + | |var_m=gwixõ |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
|sab_1= | |sab_1= | ||
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwixo'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–xo'' ~ ''-xõ'': ovalado o cóncavo |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= | + | |loc=gwĩxẽ |
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (cóncavo o convexo) | + | |equ=grande (cóncavo o convexo) |
− | |fon= | + | |fon=gʷĩ-xẽ |
− | |var_m= gwixe | + | |var_m=gwixe |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwĩxẽ'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–xẽ'': cóncavo o convexo |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 195: | Línea 202: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwide | |loc=gwide | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (ancho y plano) | + | |equ=grande (ancho y plano) |
|fon=gʷi-de | |fon=gʷi-de | ||
|ej_1=Dulaite <u>gwide</u> | |ej_1=Dulaite <u>gwide</u> | ||
|tr_1=Mesa ancha | |tr_1=Mesa ancha | ||
|sab_1=Domitila Guacarapare | |sab_1=Domitila Guacarapare | ||
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwide'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-de'': ancho y plano |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 207: | Línea 214: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwie | |loc=gwie | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (plano y redondo) | + | |equ=grande (plano y redondo) |
|fon=gʷi-e | |fon=gʷi-e | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwie'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-e'': plano y redondo |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 219: | Línea 226: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwimé | |loc=gwimé | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (redondo, ovalado y plano) | + | |equ=grande (redondo, ovalado y plano) |
|fon=gʷi-mé | |fon=gʷi-mé | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwime'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-mé'': redondo, ovalado y plano |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 231: | Línea 238: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwichu | |loc=gwichu | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (redondo, corto y duro) | + | |equ=grande (redondo, corto y duro) |
|fon=gʷi-cu | |fon=gʷi-cu | ||
− | |var_m= gwichũ | + | |var_m=gwichũ |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwichu'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–chu'' ~ ''-chũ'': redondo, corto y duro |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= | + | |loc=gwĩjwã |
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (pequeña partícula redonda o en polvo) | + | |equ=grande (pequeña partícula redonda o en polvo) |
− | |fon= | + | |fon=gʷĩ-hʷã |
− | |var_m= gwijwa | + | |var_m=gwijwa |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra= | + | |obs_gra=''Gwĩjwã'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-jwa'': pequeña partícula redonda o en polvo |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 257: | Línea 264: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwite | |loc=gwite | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (corto y redondo o parte de un todo) | + | |equ=grande (corto y redondo o parte de un todo) |
|fon=gʷi-te | |fon=gʷi-te | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwite'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-te'': corto y redondo o parte de un todo |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 269: | Línea 276: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwipu | |loc=gwipu | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (circular o redondo, abierto por un extremo) | + | |equ=grande (circular o redondo, abierto por un extremo) |
|fon=gʷi-pu | |fon=gʷi-pu | ||
|ej_1=Ñe'exanara <u>gwipua</u> ñojãpu ĩxĩguuxajã jĩtu saya ĩxadu saliaxa | |ej_1=Ñe'exanara <u>gwipua</u> ñojãpu ĩxĩguuxajã jĩtu saya ĩxadu saliaxa | ||
|tr_1=Por eso los sálibas de antes tenían grandes cañaverales | |tr_1=Por eso los sálibas de antes tenían grandes cañaverales | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwipu'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-pu'': redondeado o circular, abierto por un extremo. Con esta misma marca de clase nominal más el morfema ''–a'' se forma el plural en este caso |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 281: | Línea 288: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gomo | |loc=gomo | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (de diferente forma con abertura por un lado) | + | |equ=grande (de diferente forma con abertura por un lado) |
|fon=go-mo | |fon=go-mo | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gomo'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-mo'': de diferente forma con abertura por un lado |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
{{acep | {{acep | ||
− | |loc= | + | |loc=gwaixu |
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (boca, orificio o hueco) | + | |equ=grande (boca, orificio o hueco) |
− | |fon=gʷai- | + | |fon=gʷai-xu |
− | |var_m= | + | |var_m=gwaĩxũ |
|ej_1=<u>Gwaixu</u> ito | |ej_1=<u>Gwaixu</u> ito | ||
|tr_1=Casa grande | |tr_1=Casa grande | ||
Línea 303: | Línea 310: | ||
|tr_2=La cocina es grande | |tr_2=La cocina es grande | ||
|sab_2=Domitila Guacarapare | |sab_2=Domitila Guacarapare | ||
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwaixu'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–xu'' ~ ''-xũ'': huecos |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 309: | Línea 316: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwiyu | |loc=gwiyu | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (contenedor) | + | |equ=grande (contenedor) |
|fon=gʷi-ɟu | |fon=gʷi-ɟu | ||
− | |var_m= gwiu, gwiju, gwijo, gwio | + | |var_m=gwiu, gwiju, gwijo, gwio |
|ej_1=Mãgujã jiju <u>gwiju</u> | |ej_1=Mãgujã jiju <u>gwiju</u> | ||
|tr_1=El mango es grande | |tr_1=El mango es grande | ||
Línea 319: | Línea 326: | ||
|tr_2=El budare es grande | |tr_2=El budare es grande | ||
|sab_2=Domitila Guacarapare | |sab_2=Domitila Guacarapare | ||
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwiyu'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–yu'' ~ ''-u'' ~ ''-jo'' ~ ''-o'': contenedor |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 325: | Línea 332: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=goto | |loc=goto | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (líquido) | + | |equ=grande (líquido) |
|fon=go-to | |fon=go-to | ||
|ej_1=Oxeã yoto <u>goto </u> | |ej_1=Oxeã yoto <u>goto </u> | ||
|tr_1=El caño es grande | |tr_1=El caño es grande | ||
|sab_1=Domitila Guacarapare | |sab_1=Domitila Guacarapare | ||
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Goto'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-to'': líquido |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 337: | Línea 344: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwiñú | |loc=gwiñú | ||
− | |cat_gra= | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (palmácea) | + | |equ=grande (palmácea) |
|fon=gʷi-ɲú | |fon=gʷi-ɲú | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwiñu'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-ñú'': palmacea |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 349: | Línea 356: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwita | |loc=gwita | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (caña, planta o mata) | + | |equ=grande (caña, planta o mata) |
|fon=gʷi-ta | |fon=gʷi-ta | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwita'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–ta'': caña, planta o mata |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 361: | Línea 368: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwiña | |loc=gwiña | ||
− | |cat_gra= adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande (característica sin identificar) | + | |equ=grande (característica sin identificar) |
− | |fon=gʷi | + | |fon=gʷi-ɲa |
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
− | |sab_1= | + | |sab_1= |
− | |obs_gra='' | + | |obs_gra=''Gwiña'' 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado ''–ña'': característica sin identificar |
|sin= | |sin= | ||
}} | }} | ||
Línea 373: | Línea 380: | ||
{{acep | {{acep | ||
|loc=gwĩdi | |loc=gwĩdi | ||
− | |cat_gra=adj. in. | + | |cat_gra=adj. in. |
− | |equ= grande | + | |equ=grande |
|fon=gʷĩn-di | |fon=gʷĩn-di | ||
+ | |son=saliba_CristinaPonare_mucho_agosto1993.ogg | ||
|ej_1=Mesaidena ĩxa <u>gwĩdi</u> ikwa | |ej_1=Mesaidena ĩxa <u>gwĩdi</u> ikwa | ||
|tr_1=En la mesa hay abundante comida | |tr_1=En la mesa hay abundante comida | ||
|sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | |sab_1=Belarmino Pónare Guacarapare | ||
− | |ej_2=Gwĩdia ĩxa | + | |ej_2=<u>Gwĩdia</u> ĩxa |
|tr_2=Está abundante, ancho, grueso | |tr_2=Está abundante, ancho, grueso | ||
|sab_2=Domitila Guacarapare | |sab_2=Domitila Guacarapare | ||
Línea 385: | Línea 393: | ||
|tr_3=Esa niña sirvió bastante comida (alimento) | |tr_3=Esa niña sirvió bastante comida (alimento) | ||
|sab_3=Domitila Guacarapare | |sab_3=Domitila Guacarapare | ||
− | |obs_gra=El plural o neutro es irregular y diferente para las marcas de clase nominal del sistema inanimado, por tal motivo, no se puede anotar un solo morfema en el número plural | + | |obs_gra=''Gwĩdi'' 'grande' también significa 'bastante', 'abundante'. El plural o neutro es irregular y diferente para las marcas de clase nominal del sistema inanimado, por tal motivo, no se puede anotar un solo morfema en el número plural |
− | + | ||
}} | }} |
Última revisión de 02:48 27 mar 2015
Diccionario salia huo-español. Instituto Caro y Cuervo.
godi
- Animado
- godi [godi] adj. an. grande
- Yojo godi oli jojoina - El perro grande está latiendo. (Belarmino Pónare Guacarapare)
- goxu [goxu] adj. an. grande
- Jixu goxu akala xebaina - La gallina grande está poniendo. (Belarmino Pónare Guacarapare)
- gotu [gotu] adj. an. grandes
- Jĩtu gotua se'ba dodona mechia - Los bagres grandes bajaron en el río. (Belarmino Pónare Guacarapare)
- Inanimado
- go- [go] adj. in. grande var. m. gwi-, gwĩ- gwai-, gwe-.
- Ejemplo pendiente.
- gwĩjã [gʷĩhã] adj. in. grande (alargado y tubular) var. m. gwija, gwiya, gwia.
- Ejemplo pendiente.
- gwikwa [gʷikʷa] adj. in. grande (alargado y sólido)
- Ejemplo pendiente.
- gwikwe [gʷikʷe] adj. in. grande (alargado y flexible)
- Ejemplo pendiente.
- gwĩjẽ [gʷĩhẽ] adj. in. grande (alargado, delgado y puntudo)
- Ejemplo pendiente.
- gwene [gʷene] adj. in. grande (alargado, de consistencia blanda)
- Ejemplo pendiente.
- gwiche [gʷice] adj. in. grande (alargado y agrupado) var. m. gwichẽ.
- Ejemplo pendiente.
- gwibo [gʷibo] adj. in. grande (alargado, filiforme y muy delgado) var. m. gwiba.
- Ejemplo pendiente.
- gwima [gʷima] adj. in. grande (camino alargado y plano)
- Ejemplo pendiente.
- gweme [gʷeme] adj. in. grande (lugar alargado y plano)
- Sukwa gweme - Pueblo grande. (Domitila Guacarapare)
- Kãdeã yeme gweme - La sabana es grande. (Domitila Guacarapare)
- gwino [gʷino] adj. in. grande (bejuco alargado)
- Ejemplo pendiente.
- gwixo [gʷixo] adj. in. grande (ovalado o cóncavo) var. m. gwixõ.
- Ejemplo pendiente.
- gwĩxẽ [gʷĩxẽ] adj. in. grande (cóncavo o convexo) var. m. gwixe.
- Ejemplo pendiente.
- gwide [gʷide] adj. in. grande (ancho y plano)
- Dulaite gwide - Mesa ancha. (Domitila Guacarapare)
- gwie [gʷie] adj. in. grande (plano y redondo)
- Ejemplo pendiente.
- gwimé [gʷimé] adj. in. grande (redondo, ovalado y plano)
- Ejemplo pendiente.
- gwichu [gʷicu] adj. in. grande (redondo, corto y duro) var. m. gwichũ.
- Ejemplo pendiente.
- gwĩjwã [gʷĩhʷã] adj. in. grande (pequeña partícula redonda o en polvo) var. m. gwijwa.
- Ejemplo pendiente.
- gwite [gʷite] adj. in. grande (corto y redondo o parte de un todo)
- Ejemplo pendiente.
- gwipu [gʷipu] adj. in. grande (circular o redondo, abierto por un extremo)
- Ñe'exanara gwipua ñojãpu ĩxĩguuxajã jĩtu saya ĩxadu saliaxa - Por eso los sálibas de antes tenían grandes cañaverales.
- gomo [gomo] adj. in. grande (de diferente forma con abertura por un lado)
- Ejemplo pendiente.
- gwaixu [gʷaixu] adj. in. grande (boca, orificio o hueco) var. m. gwaĩxũ.
- Gwaixu ito - Casa grande. (Domitila Guacarapare)
- Kusinaxa yaixu gwaixu - La cocina es grande. (Domitila Guacarapare)
- gwiyu [gʷiɟu] adj. in. grande (contenedor) var. m. gwiu, gwiju, gwijo, gwio.
- Mãgujã jiju gwiju - El mango es grande. (Domitila Guacarapare)
- Gwioã jiyu puliu - El budare es grande. (Domitila Guacarapare)
- goto [goto] adj. in. grande (líquido)
- Oxeã yoto goto - El caño es grande. (Domitila Guacarapare)
- gwiñú [gʷiɲú] adj. in. grande (palmácea)
- Ejemplo pendiente.
- gwita [gʷita] adj. in. grande (caña, planta o mata)
- Ejemplo pendiente.
- gwiña [gʷiɲa] adj. in. grande (característica sin identificar)
- Ejemplo pendiente.
- gwĩdi [gʷĩndi] adj. in. grande
- Mesaidena ĩxa gwĩdi ikwa - En la mesa hay abundante comida. (Belarmino Pónare Guacarapare)
- Gwĩdia ĩxa - Está abundante, ancho, grueso. (Domitila Guacarapare)
- Gwĩdi ikwa gwixadã jixu nee - Esa niña sirvió bastante comida (alimento). (Domitila Guacarapare)
Observaciones gramaticales: Godi 'grande (masculino)' sufija el morfema de clase nominal animado -di: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Goxu 'grande (femenino)' sufija el morfema de clase nominal animado -xu: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Gotu 'grandes (masculino o femenino plural)' sufija el morfema de clase nominal animado -tu: masculino o femenino plural.
Observaciones gramaticales: Go- 'grande (inanimado)' tiene los alomorfos {-gwi- ~ gwĩ- ~ -gwe- ~ gwai-}, también significa 'mucho', 'bastante', 'abundante', 'ancho', 'grueso', sufija el morfema de clase del nombre inanimado referido.
Observaciones gramaticales: Gwija 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -jã ~ -ja ~ -ya ~ -a: alargado y tubular.
Observaciones gramaticales: Gwikwa 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -kwa: alargado y sólido.
Observaciones gramaticales: Gwikwe 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -kwe: alargado y flexible.
Observaciones gramaticales: Gwĩjẽ 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –jẽ: delgado, puntudo, alargado.
Observaciones gramaticales: Gwene 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -ne: alargado y blando.
Observaciones gramaticales: Gwiche 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –che ~ chẽ: alargado y agrupado.
Observaciones gramaticales: Gwibo 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –bo ~ -ba: alargado, filiforme y muy delgado.
Observaciones gramaticales: Gwima 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –ma: camino alargado y plano.
Observaciones gramaticales: Gweme 'grande' sufija el morfema de clase nominal inanimado –me: lugar alargado y plano.
Observaciones gramaticales: Gwino 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –no: bejuco, alargado.
Observaciones gramaticales: Gwixo 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –xo ~ -xõ: ovalado o cóncavo.
Observaciones gramaticales: Gwĩxẽ 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –xẽ: cóncavo o convexo.
Observaciones gramaticales: Gwide 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -de: ancho y plano.
Observaciones gramaticales: Gwie 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -e: plano y redondo.
Observaciones gramaticales: Gwime 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -mé: redondo, ovalado y plano.
Observaciones gramaticales: Gwichu 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –chu ~ -chũ: redondo, corto y duro.
Observaciones gramaticales: Gwĩjwã 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -jwa: pequeña partícula redonda o en polvo.
Observaciones gramaticales: Gwite 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -te: corto y redondo o parte de un todo.
Observaciones gramaticales: Gwipu 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -pu: redondeado o circular, abierto por un extremo. Con esta misma marca de clase nominal más el morfema –a se forma el plural en este caso.
Observaciones gramaticales: Gomo 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -mo: de diferente forma con abertura por un lado.
Observaciones gramaticales: Gwaixu 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –xu ~ -xũ: huecos.
Observaciones gramaticales: Gwiyu 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –yu ~ -u ~ -jo ~ -o: contenedor.
Observaciones gramaticales: Goto 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -to: líquido.
Observaciones gramaticales: Gwiñu 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado -ñú: palmacea.
Observaciones gramaticales: Gwita 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –ta: caña, planta o mata.
Observaciones gramaticales: Gwiña 'grande', sufija el morfema de clase nominal inanimado –ña: característica sin identificar.
Observaciones gramaticales: Gwĩdi 'grande' también significa 'bastante', 'abundante'. El plural o neutro es irregular y diferente para las marcas de clase nominal del sistema inanimado, por tal motivo, no se puede anotar un solo morfema en el número plural.