Diccionario
Herramientas
(No se muestran 22 ediciones intermedias de 3 usuarios) | |||
Línea 1: | Línea 1: | ||
{{ESP-SAL}} | {{ESP-SAL}} | ||
+ | |||
+ | {{grupo}} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc= (yo) rajo |
− | |cat_gra= v. | + | |cat_gra=v. c. |
− | |equ= | + | |equ=kidaga |
+ | |fon=ki-da-ga | ||
+ | |ej_1=Yo rajé casabe para comer con caldo | ||
+ | |tr_1=Jĩsi pe'e <u>kidaga</u> okotona chikwagae | ||
+ | |sab_1=Martina Yavimay | ||
+ | |obs_cul=''Kidaga'' '(yo) rajo' también significa 'quebrar', 'romper', 'rajar', 'partir' | ||
+ | |obs_gra=''Kidaga'' '(yo) rajo' sufija el morfema ''-d-'': índice de primera persona singular | ||
+ | |sin=[[quebrar]], [[romper]], [[dividir]], [[partir]] | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=se rajó | ||
+ | |cat_gra=v. | ||
+ | |equ=kikea | ||
+ | |fon=ki-ke-a | ||
+ | |ej_1=La rama se rajó | ||
+ | |tr_1=Anõfwãĩfwãxã <u>kikea</u> | ||
+ | |sab_1=Domitila Guacarapare | ||
+ | |obs_gra=''Kikea'' 'se rajó' sufija el morfema ''-ø-'': índice de tercera persona | ||
+ | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo|1}} | ||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=el que raja | ||
+ | |cat_gra=s. m. | ||
+ | |equ=kipage | ||
+ | |fon=ki-pa-ge | ||
+ | |ej_1= | ||
+ | |tr_1= | ||
+ | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Kipage'' 'el que raja' sufija el morfema de clase nominal animado ''-e'': masculino singular | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=la que raja | ||
+ | |cat_gra=s. f. | ||
+ | |equ=kipago | ||
+ | |fon=ki-pa-go | ||
+ | |ej_1= | ||
+ | |tr_1= | ||
+ | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Kipago'' 'la que raja' sufija el morfema de clase nominal animado ''-o'': femenino singular | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=los, las que rajan | ||
+ | |cat_gra=s. pl. | ||
+ | |equ=kipagodu | ||
+ | |fon=ki-pa-godu | ||
+ | |ej_1= | ||
+ | |tr_1= | ||
+ | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Kipagodu'' 'los, las que rajan' sufija el morfema de clase nominal animado ''-odu'': masculino o femenino plural | ||
+ | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo|2}} | ||
+ | |||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=que raja (masculino) | ||
+ | |cat_gra=adj. | ||
+ | |equ=kepagaidi | ||
+ | |fon=ke-pa-gai-di | ||
+ | |ej_1= | ||
+ | |tr_1= | ||
+ | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Kepagaidi'' 'que raja (masculino)', sufija el morfema adjetivizador ''–ai-'' y el morfema de clase nominal animado ''–di'': masculino singular | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=que raja (femenino) | ||
+ | |cat_gra=adj. | ||
+ | |equ=kepagaixu | ||
+ | |fon=ke-pa-gai-xu | ||
+ | |ej_1= | ||
+ | |tr_1= | ||
+ | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Kepagaixu'' 'que raja (femenino)', sufija el morfema de adjetivizador ''–ai-'' y el morfema de clase nominal animado ''–xu'': femenino singular | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=que rajan (masculino o femenino plural) | ||
+ | |cat_gra=adj. | ||
+ | |equ=kepagaidu | ||
+ | |fon=ke-pa-gai-du | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
|sab_1= | |sab_1= | ||
− | | | + | |obs_gra=''Kepagaidu'' 'que rajan (masculino o femenino plural)', sufija el morfema de adjetivizador ''–ai-'' y el morfema de clase nominal animado ''–du'': masculino o femenino plural |
}} | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo}} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc=se rajó |
|cat_gra=v. | |cat_gra=v. | ||
− | |equ= | + | |equ=selea |
− | |ej_1= | + | |fon=se-le-a |
− | |tr_1= | + | |ej_1=La tela se rajó |
+ | |tr_1=Õkwaxa <u>selea</u> | ||
|sab_1=Domitila Guacarapare | |sab_1=Domitila Guacarapare | ||
− | | | + | |obs_cul=''Selea'' 'se rajó' también significa 'romper', 'quebrar'. . Hace referencia a romper tela, papel, etc |
− | + | ||
− | + | ||
|sin= [[romper]], [[quebrar]] | |sin= [[romper]], [[quebrar]] | ||
}} | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo|1}} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= raja | + | |loc= el que raja |
− | |cat_gra= | + | |cat_gra=s. m. |
− | |equ= | + | |equ=sapage |
− | |ej_1= | + | |fon=sa-pa-ge |
− | |tr_1= | + | |ej_1= |
+ | |tr_1= | ||
|sab_1= | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Sapage'' 'el que raja', sufija el morfema de clase nominal animado ''-e'': masculino singular | ||
}} | }} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc= la que raja |
− | |cat_gra= | + | |cat_gra=s. f. |
− | |equ= | + | |equ=sapago |
+ | |fon=sa-pa-go | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
|sab_1= | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Sapago'' 'la que raja', sufija el morfema de clase nominal animado ''-o'': femenino singular | ||
}} | }} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc= los, las que rajan |
− | |cat_gra= | + | |cat_gra=s. pl. |
− | |equ= | + | |equ=sapagodu |
+ | |fon=sa-pa-go-du | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
|sab_1= | |sab_1= | ||
+ | |obs_gra=''Sapagodu'' 'los, las que rajan', sufija el morfema de clase nominal animado ''-odu'': masculino o femenino plural | ||
}} | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo}} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc= (yo) rajo |
− | |cat_gra=v. | + | |cat_gra= v. |
− | |equ= | + | |equ=chataja |
− | |ej_1= | + | |fon=ca-ta-ha |
− | |tr_1= | + | |ej_1= |
− | |sab_1= | + | |tr_1= |
− | | | + | |sab_1= |
− | |sin= [[ | + | |obs_cul=''Chataja'' 'rajar leña', también significa 'picar leña' |
+ | |sin=[[picar]], [[cortar]] | ||
}} | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo}} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc=se rajó |
|cat_gra=v. | |cat_gra=v. | ||
− | |equ= | + | |equ=booma |
− | |ej_1=El | + | |fon=boː-ma |
− | |tr_1= | + | |ej_1=El asiento se rajó |
+ | |tr_1=Dulaitexã <u>booma</u> | ||
|sab_1=Domitila Guacarapare | |sab_1=Domitila Guacarapare | ||
− | |ej_2=La | + | |ej_2=La canoa se rajó |
− | |tr_2= | + | |tr_2=Gwechuxa <u>booma</u> |
|sab_2=Domitila Guacarapare | |sab_2=Domitila Guacarapare | ||
− | |||
|sin= [[romper]], [[quebrar]] | |sin= [[romper]], [[quebrar]] | ||
}} | }} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc= le raja |
− | |cat_gra=v | + | |cat_gra= v. |
− | |equ= | + | |equ=boodi |
− | |ej_1= | + | |fon=boː-di |
− | |tr_1= | + | |ej_1=Si lo encuentra, lo tumba, lo tumba y le raja las conchas, raja y raja |
+ | |tr_1=Jieojonara, lo'odojoõ lo'odojoana ĩxe <u>boã</u>, <u>boodi</u> <u>boodi</u> | ||
|sab_1= | |sab_1= | ||
}} | }} | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc= rajado |
− | |cat_gra=v | + | |cat_gra= v. |
− | |equ= | + | |equ=boa'ga |
+ | |fon=bo-aˀ-ga | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
Línea 94: | Línea 195: | ||
{{acep_es | {{acep_es | ||
− | |loc= | + | |loc= las rajan |
− | |cat_gra=v | + | |cat_gra= v. |
− | |equ= | + | |equ=boyadudi |
+ | |fon=bo-ɟa-du-di | ||
|ej_1= | |ej_1= | ||
|tr_1= | |tr_1= | ||
|sab_1= | |sab_1= | ||
+ | }} | ||
+ | {{cierra_grupo}} | ||
+ | {{grupo}} | ||
+ | {{acep_es | ||
+ | |loc=se rajó (circular y plano) | ||
+ | |cat_gra=v. | ||
+ | |equ=dajagae | ||
+ | |fon=da-ha-ga-e | ||
+ | |ej_2=La tinaja se rajó | ||
+ | |tr_2=Kanaliu <u>dajaga</u> | ||
+ | |sab_2=Domitila Guacarapare | ||
+ | |ej_1=El plato se rajó | ||
+ | |tr_1=Tetaeã jie <u>dajagae</u> | ||
+ | |sab_1=Domitila Guacarapare | ||
+ | |obs_gra=''Dajaga'' 'se rajó', sufija el morfema de clase del nominal inanimado en mención. En el primer ejemplo sufija el morfema de clase nominal inanimado ''-e'': circular y plano | ||
+ | |sin= [[romper]], [[quebrar]] | ||
}} | }} |
Última revisión de 16:42 16 dic 2015
Diccionario español-salia huo. Instituto Caro y Cuervo.
rajar
-
(yo) rajo v. c. kidaga [kidaga]
Conjugador sáliba
El verbo es kidaga, la raíz verbal es ki_ag, su grupo es 6 y la fonotáctica de su raíz es CV_VC.
Nota bene: Este conjugador usa un algoritmo computacional, basado en un paradigma verbal, y no todas sus conjugaciones están testificadas.
Presente /
Pasado1PS kidaga 2PS kikwaga 3PSM kiaga 3PSF kixaga 1PPL kitaga 2PPL kikwagãdo 3PPL kijaga Presente /
Pasado negativo1PS kidagdia 2PS kikwagdia 3PSM kiagdia 3PSF kixagdia 1PPL kitagdia 2PPL kikwagdiãdo 3PPL kijagdia Presente /
Pasado continuo1PS kidinaga 2PS kikwinaga 3PSM kiinaga 3PSF kixinaga 1PPL kitinaga 2PPL kikwinagãdo 3PPL kijinaga Presente /
Pasado continuo negativo1PS kidinagadia 2PS kikwinagadia 3PSM kiinagadia 3PSF kixinagadia 1PPL kitinagadia 2PPL kikwinagadiãdo 3PPL kijinagadia Presente /
Futuro1PS kidagaga 2PS kikwagaga 3PSM kiagaga 3PSF kixagaga 1PPL kitagaga 2PPL kikwagagãdo 3PPL kijagaga Presente /
Futuro negativo1PS kidagadiga 2PS kikwagadiga 3PSM kiagadiga 3PSF kixagadiga 1PPL kitagadiga 2PPL kikwagadigãdo 3PPL kijagadiga Presente /
Futuro continuo1PS kidinagaga 2PS kikwinagaga 3PSM kiinagaga 3PSF kixinagaga 1PPL kitinagaga 2PPL kikwinagagãdo 3PPL kijinagaga Presente /
Futuro continuo negativo1PS kidinagadiga 2PS kikwinagadiga 3PSM kiinagadiga 3PSF kixinagadiga 1PPL kitinagadiga 2PPL kikwinagadigãdo 3PPL kijinagadiga Potencial imperfecto 1PS kidaganao kidagaga 2PS kikwaganao kikwagaga 3PSM kiaganao kiagaga 3PSF kixaganao kixagaga 1PPL kitaganao kitagaga 2PPL kikwaganao kikwagagãdo 3PPL kijaganao kijagaga Nominalizado 3M kibe 3F kibo 3PLN kibodu Nominalizado negativo 3M kibedi 3F kibodi 3PLN kibodudi Nominalizado continuo 3M kibine 3F kibino 3PLN kibinodu Nominalizado continuo caduco focalizado 1PS (M) kibinexacha 1PS (F) kibinoxacha 2PS (M) kibinexaga 2PS (F) kibinoxaga 3PS (M) kibinexa 3PS (F) kibinoxa 1PP (M/F) kibinoduxata 2PP (M/F) kibinoduxagãdo 3PP (M/F) kibinoduxaja Nominalizado continuo focalizado 1PS (M) kibinecha 1PS (F) kibinocha 2PS (M) kibinega 2PS (F) kibinoga 3PS (M) kibinea 3PS (F) kibinoxa 1PP (M/F) kibinoduta 2PP (M/F) kibinodugãdo 3PP (M/F) kibinoduja Nominalizado perfecto focalizado 1PS (M) kibejocha 1PS (F) kibojocha 2PS (M) kibejoga 2PS (F) kibojoga 3PS (M) kibejoa 3PS (F) kibojoxa 1PP (M/F) kibodujota 2PP (M/F) kibodujogãdo 3PP (M/F) kibodujoja - Yo rajé casabe para comer con caldo - Jĩsi pe'e kidaga okotona chikwagae. (Martina Yavimay)
- se rajó v. kikea [kikea]
- La rama se rajó - Anõfwãĩfwãxã kikea. (Domitila Guacarapare)
- Nominalizado
- el que raja s. m. kipage [kipage]
- Ejemplo pendiente.
- la que raja s. f. kipago [kipago]
- Ejemplo pendiente.
- los, las que rajan s. pl. kipagodu [kipagodu]
- Ejemplo pendiente.
- Adjetivado
- que raja (masculino) adj. kepagaidi [kepagaidi]
- Ejemplo pendiente.
- que raja (femenino) adj. kepagaixu [kepagaixu]
- Ejemplo pendiente.
- que rajan (masculino o femenino plural) adj. kepagaidu [kepagaidu]
- Ejemplo pendiente.
- se rajó v. selea [selea]
- La tela se rajó - Õkwaxa selea. (Domitila Guacarapare)
- Nominalizado
- el que raja s. m. sapage [sapage]
- Ejemplo pendiente.
- la que raja s. f. sapago [sapago]
- Ejemplo pendiente.
- los, las que rajan s. pl. sapagodu [sapagodu]
- Ejemplo pendiente.
- (yo) rajo v. chataja [cataha]
- Ejemplo pendiente.
- se rajó v. booma [boːma]
- El asiento se rajó - Dulaitexã booma. (Domitila Guacarapare)
- La canoa se rajó - Gwechuxa booma. (Domitila Guacarapare)
- le raja v. boodi [boːdi]
- Si lo encuentra, lo tumba, lo tumba y le raja las conchas, raja y raja - Jieojonara, lo'odojoõ lo'odojoana ĩxe boã, boodi boodi.
- rajado v. boa'ga [boaˀga]
- Ejemplo pendiente.
- las rajan v. boyadudi [boɟadudi]
- Ejemplo pendiente.
- se rajó (circular y plano) v. dajagae [dahagae]
- El plato se rajó - Tetaeã jie dajagae. (Domitila Guacarapare)
- La tinaja se rajó - Kanaliu dajaga. (Domitila Guacarapare)
Observaciones culturales: Kidaga '(yo) rajo' también significa 'quebrar', 'romper', 'rajar', 'partir'.
Observaciones gramaticales: Kidaga '(yo) rajo' sufija el morfema -d-: índice de primera persona singular.
Observaciones gramaticales: Kikea 'se rajó' sufija el morfema -ø-: índice de tercera persona.
Observaciones gramaticales: Kipage 'el que raja' sufija el morfema de clase nominal animado -e: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Kipago 'la que raja' sufija el morfema de clase nominal animado -o: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Kipagodu 'los, las que rajan' sufija el morfema de clase nominal animado -odu: masculino o femenino plural.
Observaciones gramaticales: Kepagaidi 'que raja (masculino)', sufija el morfema adjetivizador –ai- y el morfema de clase nominal animado –di: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Kepagaixu 'que raja (femenino)', sufija el morfema de adjetivizador –ai- y el morfema de clase nominal animado –xu: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Kepagaidu 'que rajan (masculino o femenino plural)', sufija el morfema de adjetivizador –ai- y el morfema de clase nominal animado –du: masculino o femenino plural.
Observaciones culturales: Selea 'se rajó' también significa 'romper', 'quebrar'. . Hace referencia a romper tela, papel, etc.
Observaciones gramaticales: Sapage 'el que raja', sufija el morfema de clase nominal animado -e: masculino singular.
Observaciones gramaticales: Sapago 'la que raja', sufija el morfema de clase nominal animado -o: femenino singular.
Observaciones gramaticales: Sapagodu 'los, las que rajan', sufija el morfema de clase nominal animado -odu: masculino o femenino plural.
Observaciones culturales: Chataja 'rajar leña', también significa 'picar leña'.
Observaciones gramaticales: Dajaga 'se rajó', sufija el morfema de clase del nominal inanimado en mención. En el primer ejemplo sufija el morfema de clase nominal inanimado -e: circular y plano.